کمردرد و تکرر ادرار در بسیاری از مواقع نگران‌کننده نیست و اگر با علائمی مانند تب، حالت تهوع یا سوزش شدید ادرار همراه نباشد، نشانه بیماری جدی نیست. این مشکل در بیشتر مواقع به عفونت خفیف در مجاری ادراری یا کلیه مربوط است و در بعضی از موارد هم می‌تواند نشانه مشکلاتی مانند التهاب پروستات در مردان یا اندومتریوز در زنان باشد.
در ادامه با ارتباط کمردرد و تکرر ادرار با دیسک کمر، و سایر علل و علائم همراه با کمردرد و تکرر ادرار آشنا می‌شوید.
علت کمردرد و تکرر ادرار؛ راهنمای تشخیص
تجربه همزمان کمردرد و تکرر ادرار می‌تواند لزوما به یکدیگر ارتباط نداشته باشد، اما اگر با علائم زیر همراه باشد، می‌تواند به همدیگر مرتبط باشند و علت آن یکی از مشکلات زیر باشد.
تشخیص دقیق علت کمردرد و تکرر ادرار باید توسط پزشک صورت بگیرد اما بررسی علائم همراه با این دو مشکل در جدول زیر، می‌تواند به شما کمک کند تا علت احتمالی آن را پیدا کنید.
| علائم اصلی | علت احتمالی |
|---|---|
| سوزش ادرار، ادرار تیره یا بدبو، درد پایین کمر یا زیر شکم | عفونت مثانه |
| تب و لرز، تهوع، درد پهلو یا پشت دنده‌ها، ضعف عمومی | عفونت کلیه |
| درد موج‌دار و شدید از پهلو به کشاله‌ران، ادرار خونی یا قطع‌و‌وصل‌شونده | سنگ کلیه یا حالب |
| تکرر ادرار، احساس تخلیه ناقص، درد مبهم لگن یا پایین کمر | التهاب یا بزرگی پروستات (در مردان) |
| درد پایین شکم یا کمر قبل یا حین قاعدگی، فشار روی مثانه | اندومتریوز (در زنان) |
| تب خفیف، ترشحات غیرطبیعی واژن، درد لگنی یا پایین کمر، تکرر ادرار | التهاب لگنی (در زنان) |
علت کمردرد و تکرر ادرار؛ مشترک در زنان و مردان
جنسیت افراد در تشخیص علت تکرر ادرار همراه با کمردرد اهمیت دارد، با این حال بعضی از علل در زنان و مردان مشترک است. شایع‌ترین علل کمردرد و تکرر ادرار، وجود مشکل در دستگاه ادراری یا کلیه‌ها از جمله عفونت مثانه، عفونت کلیه یا وجود سنگ در کلیه یا حالب است.
با این حال، شدت درد، محل آن و نوع علائم ممکن است بسته به تفاوت‌های ساختاری بدن (مانند طول مجرای ادرار یا موقعیت اندام‌های لگنی) کمی متفاوت باشد. به همین دلیل، تشخیص علت دقیق باید با بررسی همزمان علائم و آزمایش‌های ادراری انجام شود.
مطالعه بیشتر: بهترین قرص مسکن کمردرد کدام است؟
جدول زیر شما را با درمان خانگی و تخصصی علل شایع کمردرد و تکرر ادرار آشنا می‌کند.
| علت | اقدامات خانگی | درمان تخصصی |
|---|---|---|
| عفونت مثانه | نوشیدن آب زیاد، تخلیه کامل مثانه، استفاده از لباس زیر نخی و گشاد | آزمایش ادرار و تجویز آنتی‌بیوتیک |
| عفونت کلیه | نوشیدن آب زیاد، استفاده از گرمای ملایم روی پهلو و کمر | آزمایش ادرار و خون تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب (۷ تا ۱۴ روز) |
| سنگ کلیه یا حالب | نوشیدن آب زیاد، استفاده از کمپرس گرم، داروهای مسکن ساده | تجویز داروهای شل‌کننده حالب یا سنگ‌شکنی |
عفونت مثانه
وقتی باکتری از مجرای ادرار وارد مثانه شوند و در آنجا تکثیر پیدا کنند، فرد دچار عفونت مثانه می‌شود. این عفونت باعث التهاب دیواره مثانه و در نتیجه ایجاد احساس سوزش، تکرر ادرار با بوی تند یا رنگ تیره، و درد پایین شکم یا کمر درد می‌شود.
هرچه التهاب شدیدتر باشد، درد بیشتری از مثانه به نواحی اطراف مثل پایین کمر یا لگن منتقل می‌شود و فرد آن را به‌صورت درد مبهم یا فشار در کمر احساس می‌کند.
عفونت مثانه در زنان و مردان مشترک است البته در زنان شایع‌تر است چون مجرای ادرار آن‌ها کوتاه‌تر است و باکتری‌ها راحت‌تر به مثانه می‌رسند.
معمولا نگه داشتن طولانی ادرار، کم‌آبی بدن، استفاده از لباس تنگ یا رعایت نکردن بهداشت باعث عفونت مثانه می‌شود.
مطالعه بیشتر: یبوست و کمردرد با هم ارتباط دارند؟
اقدامات خانگی برای بهبود عفونت مثانه
اگر عفونت مثانه خفیف باشد، معمولا با درمان خانگی می‌توانید علائم را کاهش دهید و کمردرد و تکرر ادرار را درمان کنید.
- نوشیدن روزانه آب زیاد
- تخلیه کامل مثانه
- استفاده از لباس زیر نخی و گشاد
- تعویض روزانه یک یا دو بار لباس زیر
درمان تخصصی عفونت مثانه
اگر کمردرد و تکرر ادرار مزمن و طولانی‌مدت باشد یا عفونت مثانه با علائمی مانند تب، لرز، درد شدید پهلو یا کمر، تهوع، وجود خون در ادرار همراه باشد باید حتماً به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست) مراجعه کرد.
پزشک معمولاً با آزمایش ادرار نوع عفونت را مشخص می‌کند و در صورت نیاز آنتی‌بیوتیک مناسب تجویز می‌کند.
عفونت کلیه
زمانی که باکتری‌ها از مثانه یا مجرای ادرار به سمت کلیه‌ها حرکت کنند باعث التهاب و عفونت کلیه می‌شوند. این التهاب می‌تواند باعث درد شدید در پهلو یا پایین کمر شود، چون کلیه‌ها در پشت شکم و نزدیک به این ناحیه قرار دارند.
تحریک مجاری ادراری از طرف دیگر باعث تکرر ادرار، سوزش و حتی احساس فوریت در ادرار کردن هم می‌شود. عفونت کلیه معمولاً در زنان، افراد مبتلا به سنگ کلیه، بیماران دیابتی یا کسانی که عفونت مثانه درمان‌نشده دارند شایع‌تر است.
اقدامات خانگی برای بهبود عفونت کلیه
اگر عفونت کلیه در مراحل ابتدایی و خفیف باشد، بعضی از اقدامات خانگی مانند نوشیدن آب زیاد و استفاده از گرمای ملایم روی پهلو و کمر ممکن است بتواند به جلوگیری از تشدید آن کمک کند.
اما توصیه می‌شود که اگر علائم همراه با عفونت کلیه یعنی تب و لرز، تهوع، درد شدید پهلو یا پشت دنده‌ها، ضعف عمومی را دارید، فورا به متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست) مراجعه کنید.
درمان تخصصی عفونت کلیه
درمان تخصصی عفونت کلیه معمولاً شامل آزمایش ادرار و خون برای تعیین نوع باکتری، و تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب به مدت ۷ تا ۱۴ روز می‌شود.
سنگ کلیه یا حالب
وقتی مواد معدنی موجود در ادرار، مثل کلسیم یا اسیداوریک در کلیه جمع شوند، به شکل کریستال یا توده سخت در می‌آید و تبدیل به سنگ کلیه یا حالب می‌شود.
زمانی که این سنگ کلیه در مسیر خروج ادرار از کلیه قرار بگیرد، می‌تواند باعث درد شدید و ناگهانی در پهلو یا پایین کمر شود. این تحریک باعث تکرر ادرار، سوزش، حالت تهوع، ادرار تیره و بدبو و گاهی وجود خون در ادرار می‌شود.
سنگ کلیه معمولاً در افرادی که کم آب می‌نوشند، رژیم پرنمک یا پرپروتئین دارند، سابقه خانوادگی سنگ دارند یا تعریق زیاد دارند شایع‌تر است.
اقدامات خانگی برای بهبود سنگ کلیه
اگر سنگ کلیه کوچک (کمتر از ۵ میلی‌متر) باشد، معمولا کمر درد همراه با تکرر ادرار هم قابل تحمل است و با درمان خانگی به طور طبیعی خارج می‌شود.
- روزانه نوشیدن حداقل ۲ تا ۳ لیتر آب
- استفاده از گرمای موضعی مانند کمپرس گرم روی پهلو یا کمر
- مصرف داروهای مسکن ساده مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن (با تجویز پزشک)
درمان تخصصی سنگ کلیه
اگر سنگ کلیه بزرگتر از ۵ میلی‌متر باشد، کمردرد بسیار شدید و با تهوع و استفراغ، تب و لرز، و تکرر یا کاهش ادرار همراه می‌شود و باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
در این موارد، درمان تخصصی بسته به اندازه و محل سنگ می‌تواند شامل تجویز داروهای شل‌کننده حالب یا در موارد شدیدتر، حتی سنگ‌شکنی با امواج یا آندوسکوپی از طریق مجرای ادرار شود.
علت کمردرد و تکرر ادرار در زنان
تکرر ادرار و کمردرد در زنان، معمولاً به‌دلیل عفونت مثانه (شایع‌تر در زنان) است؛ با این حال، گاهی بیماری‌های زنانه مانند اندومتریوز (رشد بافت رحم در خارج از آن) یا التهاب لگنی هم می‌تواند باعث درد لگن و کمردرد، فشار در پایین شکم و تکرر ادرار شود.
البته تشخیص دقیق فقط با معاینه و آزمایش ادرار یا سونوگرافی لگن توسط پزشک متخصص امکان‌پذیر است.
جدول زیر شما را با علت‌های کمردرد و تکرر ادرار در زنان، درمان خانگی و درمان تخصصی هر کدام آشنا می‌کند.
| علت | اقدامات خانگی | درمان تخصصی |
|---|---|---|
| اندومتریوز | کمپرس گرم، فعالیت‌های سبک مخصوص لگن، استراحت کافی | داروهای هورمونی برای کنترل تخمک‌گذاری جراحی لاپاراسکوپی در صورت لزوم |
| التهاب لگنی | استراحت کافی، نوشیدن آب زیاد، کمپرس گرم، پرهیز از رابطه جنسی تا پایان درمان | آنتی‌بیوتیک‌های ترکیبی (۱۰ تا ۱۴ روز) درمان تزریقی جراحی لاپاراسکوپی در موارد مزمن |
اندومتریوز
وقتی بافت داخلی رحم (اندومتر) به‌اشتباه در بخش‌های دیگر بدن مانند تخمدان‌ها، دیواره لگن یا اطراف مثانه و روده رشد کند، اندومتریوز اتفاق می‌افتد.
این بافت در طول چرخه قاعدگی مثل رحم دچار تغییر و خونریزی می‌شود، اما چون راهی برای خروج ندارد، باعث التهاب، چسبندگی و درد مزمن لگن یا پایین کمر می‌شود. اگر اندومتریوز اطراف مثانه یا حالب باشد، ممکن است علاوه بر کمردرد، باعث تکرر ادرار، سوزش یا درد هنگام ادرار شود.
این بیماری بیشتر در زنان ۲۵ تا ۴۰ ساله دیده می‌شود و معمولاً با درد هنگام قاعدگی، درد حین رابطه جنسی، نفخ، خستگی و گاهی ناباروری همراه است.
اقدامات خانگی برای بهبود اندومتریوز
مشکلی مانند اندومتریوز فقط با درمان تخصصی برطرف می‌شود، اما چند اقدام خانگی هم می‌تواند کمردرد را تا حدی کاهش دهد، البته روی تکرر ادرار و همچنین از بین بردن بافت اندومتریوز تاثیر چندانی ندارند.
- قرار دادن کیسه آب گرم در بخش پایینی شکم یا کمر
- انجام فعالیت‌های سبکی مثل پیاده‌روی آرام یا یوگای مخصوص لگن
- استراحت کافی و خواب به موقع
درمان تخصصی اندومتریوز
متخصص زنان برای درمان اندومتریوز و برطرف کردن علت کمردرد و تکرر ادرار در زنان، معمولا ابتدا از داروهای هورمونی برای کنترل تخمک‌گذاری و مهار رشد بافت اندومتریوز استفاده می‌کند.
اگر درد یا چسبندگی‌ها شدید باشند، ممکن است نیاز به جراحی لاپاراسکوپی برای برداشتن بافت‌های غیرطبیعی باشد. بیشتر بیماران معمولا بعد از چند ماه درمان منظم، کاهش قابل‌توجهی در کمر درد و علائمی مانند تکرر ادرار را تجربه می‌کنند. البته کنترل منظم و پیگیری دوره‌ای برای جلوگیری از بازگشت بیماری ضروری است.
التهاب لگنی
زمانی که عفونت از واژن یا دهانه رحم به لوله‌های فالوپ یا تخمدان‌ها گسترش پیدا کند، فرد دچار التهاب لگنی می‌شود.
این التهاب باعث درد در پایین شکم و لگن می‌شود و چون اندام‌های لگنی نزدیک به عضلات و اعصاب کمر هستند، ممکن است درد به پایین کمر نیز انتشار پیدا کند. نه همیشه اما در بعضی از موارد، تحریک مثانه یا حالب باعث تکرر ادرار و سوزش هم می‌شود.
التهاب لگنی بیشتر در زنان جوان و فعال از نظر جنسی دیده می‌شود، به‌ویژه اگر رابطه بدون محافظت، بهداشت ضعیف یا سابقه عفونت‌های واژن داشته باشند.
ترشحات غیرطبیعی واژن، تب، درد هنگام رابطه جنسی، احساس سنگینی لگن و گاهی تهوع یا ضعف عمومی هم از علائم التهاب لگنی است.
اقدامات خانگی برای بهبود التهاب لگنی
درمان التهاب لگنی و برطرف شدن مشکل تکرر ادرار و کمردرد، به مصرف آنتی بیوتیک زیر نظر پزشک نیاز دارد. با این حال در کنار درمان دارویی، اقدامات زیر می‌تواند به بهبود سریع‌تر این بیماری و علائم همراه با آن کمک کند.
- استراحت کافی و نوشیدن آب زیاد
- استفاده از کمپرس گرم روی پایین شکم یا کمر
- پرهیز از رابطه جنسی تا پایان درمان برای جلوگیری از انتقال مجدد یا گسترش عفونت
درمان تخصصی التهاب لگنی
درمان تخصصی التهاب لگنی توسط پزشک متخصص زنان و از طریق تجویز آنتی‌بیوتیک‌های ترکیبی (معمولاً برای مدت ۱۰ تا ۱۴ روز) انجام می‌شود.
اگر بیمار علاوه بر تکرر ادرار و کمردرد، تب بالا یا تهوع و استفراغ داشته باشد، ممکن است نیاز به درمان تزریقی و بستری کوتاه‌مدت در بیمارستان باشد.
در موارد مزمن یا زمانی که التهاب باعث چسبندگی یا آبسه شده باشد، ممکن است جراحی لاپاراسکوپی برای تخلیه عفونت یا ترمیم بافت‌ها انجام شود.
علت کمردرد و تکرر ادرار در مردان
تنها علت کمردرد و تکرر ادرار که به مردان اختصاص دارد، التهاب یا بزرگی پروستات است. البته این مشکل معمولا در مراحل پیشرفته‌تر بزرگی یا التهاب پروستات خودش را نشان می‌دهد.
جدول زیر شما را با درمان خانگی و تخصصی علت کمردرد و تکرر ادرار در مردان آشنا می‌کند.
| علت | اقدامات خانگی | درمان تخصصی |
|---|---|---|
| التهاب یا بزرگی پروستات | مایعات زیاد، خودداری از نگه داشتن ادرار، کاهش مصرف کافئین و الکل کمپرس گرم، ورزش |
آنتی‌بیوتیک و ضد التهاب داروهای شل‌کننده مجرا عمل جراحی در موارد شدید |
التهاب یا بزرگی پروستات
کمردرد و تکرر ادرار در مردان به ویژه مردان بالای ۵۰ سال، بیشتر به‌دلیل التهاب یا بزرگی پروستات رخ می‌دهد.
غده پروستات زیر مثانه قرار دارد و با افزایش سن یا التهاب، متورم می‌شود. این تورم با ایجاد فشار بر مجرای ادرار باعث تکرر ادرار، احساس تخلیه ناقص و گاهی سوزش هنگام ادرار می‌شود.
نزدیکی پروستات به اعصاب لگن و کمر هم می‌تواند باعث کمر درد مبهم یا درد در کشاله‌ران شود. عواملی مانند نشستن طولانی، کم‌تحرکی و عفونت‌های ادراری معمولا باعث التهاب یا بزرگی غده پروستات می‌شوند.
اقدامات خانگی برای بهبود التهاب یا بزرگی پروستات
درمان التهاب یا بزرگی پروستات نیازمند پیگیری تخصصی و پزشکی است، اما اگر خفیف باشد انجام اقدامات زیر می‌تواند به افزایش اثربخشی درمان تخصصی کمک کند.
- نوشیدن مایعات زیاد
- خودداری از نگه داشتن ادرار
- کاهش مصرف کافئین، الکل و غذاهای تند
- قرار دادن گرمای موضعی روی پایین شکم یا لگن
- فعالیت بدنی ملایم و منظم مثل پیاده‌روی
درمان تخصصی التهاب یا بزرگی پروستات
اگر علت التهاب یا بزرگی پروستات، عفونت باشد، معمولاً با آنتی‌بیوتیک و داروهای ضد التهاب درمان می‌شود. در بزرگی خوش‌خیم پروستات، پزشک داروهایی برای شل کردن مجرا و کاهش اندازه پروستات تجویز می‌کند.
اما در موارد شدید یا انسداد کامل، ممکن است نیاز به عمل جراحی یا لیزر از طریق مجرا باشد. به‌طورکلی بیشتر بیماران با درمان منظم در چند هفته تا چند ماه بهبود پیدا می‌کنند.
بسیاری از افراد درباره ارتباط دیسک کمر و تکرر ادرار سوال می‌پرسند درحالی‌که از نطر پزشکی، ارتباط مستقیمی بین فتق دیسک کمر و تکرر ادرار وجود ندارد. اگر مشکل بیرون‌زدگی دیسک کمر یا سیاتیک را دارید و اخیرا دچار تکرر ادرار هم شده‌اید، این موضوع می‌تواند نیازمند بررسی پزشکی داشته باشد.
در فتق دیسک کمر، بخشی از دیسک بین مهره‌ای از جای خود خارج می‌شود و به اعصاب نخاعی در ناحیه کمر فشار می‌آورد. اگر مایع دیسک فقط بر اعصاب حرکتی یا حسیِ پاها فشار وارد کند، بیمار دچار درد، بی‌حسی یا گزگز در پاها می‌شود.
مطالعه بیشتر: علت بی‌حسی در پا چیست؟
اما اگر بیرون‌زدگی دیسک کمر شدید یا مزمن باشد و بر روی اعصاب پایین‌تر (در انتهای نخاع) فشار وارد کند – یعنی همان اعصابی که مثانه، روده و اندام تناسلی را کنترل می‌کنند- می‌تواند باعث تکرر ادرار و حتی بی‌اختیاری ادرار شود. به این وضعیت، سندرم دم اسبی می‌گویند و معمولا با علائم زیر همراه می‌شود:
- احساس نیاز مداوم به ادرار کردن (تکرر ادرار)
- دشواری در شروع ادرار یا تخلیه ناقص مثانه
- نشت ناگهانی یا بی‌اختیاری ادرار
- بی‌حسی در ناحیه تناسلی یا اطراف باسن
درمان کمردرد و تکرر ادرار با کمربند پلاتینر
درمان کمردرد و تکرر ادرار، به علت زمینه‌ای و اصلی آن بستگی دارد و در بیشتر موارد، باید علت اصلی درمان شود تا علائم آن هم برطرف شود.
با این حال یکی از روش‌های درمان انواع کمردرد، به ویژه اگر با گرفتگی عضلات کمر همراه باشد یا ناشی از بیرون‌زدگی دیسک یا فشار روی عصب سیاتیک باشد، استفاده از کمربند پلاتینر است.
کمربند پلاتینر با سایر کمربندهای طبی متفاوت است چون از سه نوع فناوری پیشرفته استفاده می‌کند و با اتصال به برق کار می‌کند. این کمربند می‌تواند با ایجاد گرما در ناحیه پایین کمر و بهبود گردش خون در آن ناحیه، باعث تسکین درد و کاهش التهاب شود.
البته توجه کنید که این کمربند را حتما از نمایندگی کمربند پلاتینر تهیه کنید و به علامت اصالت آن توجه کنید.
سوالات متداول
آیا کمردرد باعث تکرر ادرار می‌شود؟
خیر، کمردرد معمولی باعث تکرر ادرار نمی‌شود؛ فقط در مواردی مانند عفونت کلیه، سنگ کلیه یا فشار دیسک بر اعصاب مثانه این دو علامت با هم دیده می‌شوند.
برای کمردرد و تکرر ادرار به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت همراهی با تب یا سوزش ادرار باید به متخصص اورولوژی (دستگاه ادراری) مراجعه کرد، و اگر درد منشأ عضلانی یا دیسکی دارد، پزشک طب فیزیکی یا ارتوپد بهترین گزینه است.
کمر درد و سوزش ادرار نشان‌دهنده چه بیماری است؟
کمردرد همراه با سوزش ادرار معمولاً نشانه عفونت مثانه یا کلیه است و در صورت تب، تهوع یا ادرار تیره باید فوراً به پزشک مراجعه شود.
درد زیر شکم و کمر همراه با تکرر ادرار نشانه چیست؟
این ترکیب بیشتر در عفونت‌های ادراری و التهابات لگنی دیده می‌شود، اما در زنان ممکن است نشانه اندومتریوز یا التهاب رحم و در مردان ناشی از التهاب پروستات باشد.