داشتن دامنه حرکتی کامل زانو یا ROM (Having full knee range of motion) برای عملکرد روزانه بسیار مهم است. زانو باید بتواند به اندازه کافی خم و راست شود تا بتوانیم راه برویم و بدویم، وزن بدن خود را تحمل کنیم، تعادل خود را حفظ کرده و در کل فعالیت انجام دهیم. وقتی حرکت زانو محدود می‌شود، درد در بدن ما شکل می‌گیرد، عملکرد را مختل می‌سازد و ما را به راحتی مستعد آسیب‌های زانو می‌کند.
وقتی از دامنه حرکتی زانو صحبت میکنیم، به میزان حرکت زانو نگاه خواهیم. حرکات اصلی در زانو خم شدن و کشش آن است و این یعنی خم شدن و صاف کردن زانو. اما این تمام ماجرا نیست، با ما در این مطلب از نی مارکت همراه باشید تا به طور کامل با دامنه حرکتی زانو آشنا شوید.
دامنه حرکتی زانو چیست؟
برای مشاهده دامنه حرکتی زانو چندین روش وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت:
- کشش فعال زانو: این مقدار کشش فعال به این معنی است که زانو به تنهایی خم و راست می‌شود، یعنی عضلات زانو به طور فعال بدون هیچ کمک خارجی منقبض می‌شوند.
- کشش غیرفعال زانو: در این حالت هرچقدر که یک زانو به کمک فردی دیگر خم و راست شود، عضلات پا و زانو کاملا شل خواهند بود.
- کشش فعال زانو با کمک: زمانی که زانو ضعیف بوده یا درد داشته باشد، تنها تا اندازه‌ای حرکت می‌کند. به همین دلیل عضلات زانو برای حرکت دادن پا به کمک یک درمانگر نیاز دارند. طبیعی است دامنه حرکتی غیرفعال زانو کمی بیشتر از دامنه حرکت فعال باشد.
هر سه این دامنه حرکتی، در یک مفصل سالم و بدون درد، عملکرد یکسانی خواهند داشت. اما اگر زانو آسیب دیده باشد یا شخص زانو درد داشته باشد یا اینکه مبتلا به آرتروز زانو باشد، به احتمالی زیاد دامنه حرکتی زانو کمتر از حالت طبیعی خود است. به همین ترتیب دامنه حرکت فعال بیشتر تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
در اینجا استفاده از زانوبند طبی و حرارتی یعنی محصولی مثل زانوبند زاپیامکس را توصیه میکنیم.
مشاوره پزشک رایگان
حرکت طبیعی زانو چقدر است؟
محدوده حرکت زانو شامل حرکت چرخش داخلی و خارجی زانو می‌شود. محدوده حرکت طبیعی زانو به اندازه‌ای تعریف می‌شود که زانو بتواند به راحتی خم شده و راست شود. همچنین با خم شدن زانو، میزان چرخش طبیعی زانو اندازه گیری می‌شود.
محدوده حرکت طبیعی فعال زانو به شرح زیر تعریف می‌شود:
- میزان کشش خم شدگی 135 درجه زانو: کاملا خم شده
- میزان کشش صاف: به این معنی که زانو کاملا راست شده است.
- چرخش داخلی زانو: به این معنی که زانو 10 درجه خم شده است
- چرخش خارجی زانو: به این معنی که کشش زانو 30 الی 40 درجه احساس خواهد شد.
محدوده غیرفعال دامنه حرکتی طبیعی زانو به شرح زیر است:
- کشش غیرفعال ROM زانو: تا 150 درجه، بسته به اندازه ساق پا و پشت ران دارد.
- کشش غیر فعال دامنه حرکتی طبیعی زانو (ROM): تا 10 درجه هایپر اکستنشن طبیعی در نظر گرفته می‌شود.
دامنه حرکتی معمولی زانو چیست؟
دامنه حرکت عملکردی به میزان حرکت مورد نیاز برای فعالیت‌های معمولی روزانه مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها و همچنین چهار زانو نشستن بستگی دارد. در مفصل زانو، بیشتر فعالیت‌های عملکردی به جای 135 درجه کامل، به 120 درجه خمیدگی زانو نیاز دارند. البته با تمامی این اوصاف تمامی فعالیت‌های عملکردی به کشش کامل زانو نیازمند است.
محدوده حرکتی عملکردی طبیعی زانو 0-120 درجه است. دامنه حرکتی کامل زانو مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های روزانه زندگی عبارت است از:
- پیاده روی: 0-65 درجه
- بالا رفتن از پله‌ها: 0-85 درجه
- پایین رفتن از پله‌ها: 0-90 درجه
- نشستن: 0-90
- سعی بر ایستادن در حالت نشسته: 0-95
- بستن بند کفش: 0-105درجه
- برداشتن یک شی از طبقه: 0-75 درجه
- دوچرخه سواری: 0-115 درجه
- اسکوات: حداقل 0-115 درجه
- نشستن چهار زانو: 0-115 درجه
بنابراین همانطور که خواندید، اگر دامنه حرکت خم شدن زانو کمی محدود باشد، در هر حالت باید بتوانید بیشتر فعالیت‌های عادی خود را انجام دهید. اما از دست دادن تنها چند درجه از دامنه حرکتی کششی اضافی زانو می‌تواند تأثیر زیادی بر توانایی عملکردی شما داشته باشد.
مقاله مرتبط : فایده جراحی تعویض مفصل زانو
نحوه اندازه گیری دامنه حرکتی زانو
بهترین روش و دقیق‌ترین شیوه اندازه گیری دامنه حرکتی زانو، استفاده از گونیا است. گونیا در واقع نقاله‌ای با طراحی خاص است که می‌تواند زوایای مختلف مفصل را اندازه گیری نماید. دایره‌ای در نقطه مرکز گونیا وجود دارد که نشان دهنده 360 درجه حرکت است که از آن دو بازو کشیده شده بیرون می‌آید؛ که یکی از این بازوها ثابت و متصل به نقاله بوده و دیگری بازوی متحرک است. برای اندازه گیری دامنه حرکت زانو، می‌بایست سه نقطه عطف روی پا را شناسایی نمایید:
- زانو: اپیکوندیل جانبی (Lateral Epicondyle) – نقطه وسط زانو خارجی
- مچ پا: مالئولوس جانبی (Lateral Malleolus) – توده استخوانی در سمت خارجی مچ پا
- هیپ: تروکانتر بزرگ (Greater Trochanter) – یک توده استخوانی درست زیر مفصل ران در سمت خارجی ران
برای اندازه گیری زانو در حالت عادی نیاز دارید تا کسی این کار را برای شما انجام دهد. اگر خودتان به تنهایی اقدام به اندازه گیری کنید، این کار به مراتب برای شما سخت‌تر خواهد بود. برای یافتن تروکانتر بزرگتر، نقطه میانی برآمدگی استخوانی را در بالای لگن خود پیدا کرده و سپس انگشتان خود را 15 تا 20 سانتی‌متر پایین بیاورید تا زمانی که توده استخوانی را احساس کنید. تروکانتر بزرگتر به دلیل حجم عضلانی بزرگ چهارگوش در جلوی ران بیشتر به سمت پشت ران تا جلوی در قسمت جلوگیری قرار دارد. برای احساس کردن آن، باید بافت‌های نرم ران را فشار دهید تا بتوانید آن‌ها را بیابید.
بهترین راه برای اندازه گیری دامنه حرکتی زانو به شیوه زیر است:
- به پشت دراز بکشید و پایتان را صاف کنید. ترجیحا این کار را روی یک سطح صاف سفت انجام دهید.
- محور گونیا را روی اپیکوندیل جانبی قرار دهید
- بازوی ثابت گونیا را با تروکانتر بزرگتر در امتداد بیرونی ران قرار دهید.
- بازوی دیگر گونیا را با مالئولوس جانبی مچ پا به سمت بالا بکشید.
- برای اندازه گیری دامنه حرکتی زانو، به آرامی زانوی خود را به سمت پایین روی زمین فشار دهید. این کار را می‌توانید به کمک عضلات پا انجام دهید و نه دستانتان. تا اندازه ای که زانوهایتان مستقیم قرار می‌گیرد آن را اندازه گیری کنید.
- برای اندازه گیری خم شدگی زانو، زانوهایتان را تا آنجا که می‌توانید خم کنید. سپس با کشیدن پای خود به سمت باسن و همچنین نگه داشتن بازوها و محور گونیومتر در جای خود میزان دامنه حرکتی زانوی خود را اندازه گیری کنید.
نحوه اندازه گیری دامنه حرکتی زانو بدون گونیومتر
اگر گونیومتر ندارید، هنوز هم می‌توانیم دامنه حرکتی کامل زانوی خود را اندازه گیری کنید. این کار می‌تواند شما را از میزان پیشرفت خود پس از دوران توانبخشی بعد از آسیب آگاه سازد. درست است که این روش به اندازه استفاده از گونیومتر دقیق نیست، اما می‌تواند راهکاری مناسب تلقی شود. اگر می خواهید دامنه حرکت زانوی خود را اندازه بگیرید، این روش را امتحان کنید:
تخمین دامنه حرکتی زانو بدون گونیومتر
- به پشت روی یک سطح سفت دراز بکشید.
- زانوی خود را به زمین فشار دهید به گونه‌ای که برای انجام این کار از ماهیچه‌های پای خود استفاده کنید و نه دست هایتان.
- کف دست خود را به زیر زانویتان بکشید.
در این زمان 4 حالت پیش می‌آید:
- تنها چند انگشت خود را می‌توانید زیر زانو ببرید= کشش صفر
- تمام انگشتان خود را زیر زانو می‌برید= 5+ درجه
- به راحتی تمام دست خود را زیر زانو خواهید کشید= 10+ درجه
- نمی‌توانید هیچ کدام از انگشتان خود را زیر زانو ببرید= کشش بیش از حد
تخمین خم شدن حرکتی زانو
- به پشت روی یک سطح سفت دراز بکشید
- پاشنه پا را در امتداد زمین به سمت پایین بکشید.
- فاصله پشت پاشنه پا تا پایین را اندازه بگیرید.
این اندازه گیری در واقع اندازه دقیق میزان خم شدگی زانوی شما نیست. اما می‌تواند به شما تا حدودی میزان خمیدگی زانویتان را نشان دهد.
چه مواردی ROM یا دامنه حرکتی کامل زانو را محدود می‌سازد؟
چندین مورد وجود دارد که دامنه حرکتی طبیعی زانو را محدود می‌سازد که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- تورم: افزایش مایع داخل مفصل زانو حرکت را این ناحیه را محدود می‌سازد. برای رفع این مشکل باید علت تورم در این ناحیه را پیدا کنید.
- درد: هنگامی که درد به سراغ هر ناحیه از بدن آید، به خصوص زانوها، توان حرکت را از ما خواهم گرفت.
- سفتی زانو: در این حالت خم شدن و عملا کشش انتخابی زانو از بین خواهد رفت و دامنه حرکتی محدود خواهد شد.
- پارگی مینیسک: ممکن است در اثر برخورد چیزی در داخل مفصل گیر کرده و حرکت را محدود سازد.
- سفتی عضلانی: عضلات سفت ممکن است میزان خم شدن یا صاف شدن زانو را محدود کنند. کشش زانو واقعا می تواند به بهبود انعطاف پذیری و ROM زانو شما کمک کند.
- ضعف عضلانی: اگر قدرت عضلانی بیمار از دست رفته باشد، ممکن است نتواند به طور کامل زانوی خود را خم یا صاف کند. به همین دلیل لازم است تا تمرینات تقویت زانو را برای مبارزه با این مشکل از سر بگیرد.
- ساییدگی و پارگی: تحلیل استخوان‌های زانو و تشکیل خارهای استخوانی می‌تواند حرکت زانو را مختل کند. که اغلب این موضوع به دلیل آرتروز زانو رخ می‌دهد.
چگونه دامنه حرکتی زانو را افزایش دهیم؟
کارها و فعالیت‌های زیادی وجود دارد که به کمک آن می‌توانید دامنه حرکتی زانوهای خود را افزایش دهید. در میان تمامی این حرکات، انجام حرکات کششی زانو می‌تواند تفاوت زیادی در دامنه حرکتی زانوی شما ایجاد کند.
برخی از موثرترین راه‌ها برای افزایش دامنه حرکتی زانو شامل ورزش، اصلاح حرکات و فعالیت‌ها، حرکت مفاصل و ایجاد تغییر در رژیم غذایی است. همچنین می‌توانید انعطاف پذیری زانوهای خود را زیر نظر افراد متخصص افزایش دهید.
کمربند پلاتینر اصل را از فروشگاه نی مارکت بخرید