درد کمر یکی از مشکلات شایع در جامعه امروزی است که می‌تواند به دلیل فشارهای جسمانی، وضعیت بدنی نامناسب، آسیب‌ها یا حتی استرس‌های روزمره به وجود آید. در بسیاری از مواقع، اسپاسم‌های عضلانی می‌توانند باعث تشدید درد و محدودیت حرکتی در کمر شوند. برای کاهش این دردها و اسپاسم‌ها، شل‌کننده‌های عضلات به عنوان یکی از درمان‌های مؤثر مطرح می‌شوند. اما این داروها چگونه عمل می‌کنند؟ آیا مصرف آنها ایمن است؟ و چگونه باید از آنها به درستی استفاده کرد؟
در این مقاله، به بررسی شل‌کننده‌های عضلات، انواع آنها، نحوه استفاده صحیح، عوارض جانبی و راه‌حل‌های مکمل برای درمان درد کمر پرداخته‌ایم (بهترین مسکن برای کمردرد). با خواندن این مقاله، شما به یک درک جامع از شل‌کننده‌های عضلات برای درمان درد کمر خواهید رسید.
شل کننده‌های عضلات چیست؟
شل‌کننده‌های عضلات داروهایی هستند که برای کاهش تنش و اسپاسم‌های عضلانی استفاده می‌شوند. این داروها به طور خاص برای درمان درد و اسپاسم‌هایی که در اثر فعالیت‌های شدید، آسیب‌ها یا مشکلات عضلانی به وجود می‌آید، طراحی شده‌اند. شل‌کننده‌های عضلات به کاهش درد و بهبود حرکت کمک می‌کنند و می‌توانند برای افرادی که از دردهای مزمن کمر رنج می‌برند، مفید باشند.
انواع شل کننده عضلانی
شل‌کننده‌های عضلانی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: آمپول‌ها، قرص‌ها و داروهای موضعی. هر یک از این داروها برای شرایط خاصی و با در نظر گرفتن علت و شدت درد، ناحیه درگیر و شرایط جسمانی بیمار انتخاب می‌شوند.
آمپول شل کننده عضلات
آمپول‌های شلکننده عضله داروهایی هستند که به‌منظور کاهش تنش عضلانی و اسپاسم‌ها در شرایط مختلف پزشکی تجویز می‌شوند. این داروها معمولاً برای شرایط حاد یا بیمارانی که توانایی بلع داروهای خوراکی را ندارند، مناسب می‌باشند. در ادامه با قویترین آمپول شل کننده عضلات آشنا می‌شویم:
متوکاربامول (Methocarbamol)
آمپول متوکاربامول یک شل کننده عضلات کمر، که معمولاً برای درمان دردهای عضلانی، گرفتگی‌ها، و مشکلات اسکلتی-عضلانی استفاده می‌شود. این دارو با با تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی، تنش عضلانی را کاهش می‌دهد. از عوارض آمپول متوکاربامول می‌توان به خواب‌آلودگی، سرگیجه، سردرد، تهوع، تاری دید، کاهش فشار خون و واکنش‌های آلرژیک اشاره کرد. همچنین بیماران با مشکلات کبدی، کلیوی یا اختلالات عصبی باید تحت نظر پزشک از این دارو استفاده نمایند.
آتراکوریوم (Atracurium)
آتراکوریوم یک داروی بیهوشی است، که معمولاً در جراحی‌ها و فرآیندهای پزشکی خاص برای شل کردن عضلات بدن به‌منظور تسهیل در فرآیند بیهوشی استفاده می‌شود. یکی دیگر از کاربردهای این دارو مهار انقباضات عضلانی است. از این رو گاهی برای درمان اسپاسم عضلات نیز تجویز می‌شود. قابل ذکر است که مصرف این دارو در بیماران با مشکلات تنفسی یا آلرژی‌های شدید باید با احتیاط صورت بگیرد. از عوارض جانبی این دارو می‌توان به افت فشار خون، افزایش ضربان قلب، تنگی نفس، ضعف عضلانی یا واکنش‌های آلرژیک مانند خارش یا تورم اشاره کرد.
اورفنادرین (Orphenadrine)
اورفنادرین بیشتر با هدف تسکین درد و بهبود حرکت در بیماران مبتلا به پارکینسون تجویز می‌شود. اما با توجه به اثراتی که در کاهش تنش عضلاتی دارد، در برخی موارد برای کاهش درد و اسپاسم‌های عضلانی ناشی از آسیب‌های عضلانی-اسکلتی یا مشکلات عصبی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. افرادی که با مشکلات قلبی یا فشار چشم بالا مواجه هستند بهتر است در مصرف این دارو احتیاط کنند و حتما با مشورت پزشک از این دارو استفاده کنند. خواب‌آلودگی، خشکی دهان، تاری دید، یبوست و مشکلات ادراری از جمله عوارض جانبی این دارو هستند.
باکلوفن (Baclofen)
باکلوفن یک داروی شل کننده عضلات کمر است که اغلب برای کاهش اسپاسم‌های عضلانی ناشی از بیماری‌های عصبی مانند ام‌اس (مالتیپل اسکلروزیس) و آسیب‌های نخاعی استفاده می‌شود. این دارو با تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی، باعث کاهش تنش و انقباضات غیرارادی عضلات می‌شود. شایع‌ترین عوارض جانبی این دارو عبارتند از: شامل خواب‌آلودگی، سرگیجه، ضعف، سردرد، حالت تهوع، افزایش ادرار و یبوست.
- مزایای آمپول شل کننده عضلات:
- کاهش سریع درد و اسپاسم عضلانی
- کمک به بهبود عملکرد حرکتی
- معایب:
- نیاز به نظارت پزشکی
- محدودیت در مصرف طولانی‌مدت
قرص شل کننده عضلات
قرص‌ها یکی از اولین گزینه‌های درمانی برای گرفتگی‌های عضلات هستند که برای استفاده‌ی روزمره و درمان‌های تدریجی مؤثر می‌باشند (آشنایی با بهترین و کم‌عارضه‌ترین قرص کمر درد). این داروها معمولاً اثر خود را از طریق مهار پیام‌های عصبی در مغز یا نخاع اعمال می‌کنند و بیشتر برای درمان کوتاه‌مدت تجویز می‌شوند. مصرف آنها معمولاً همراه با سایر روش‌های درمانی (فیزیوتراپی، استراحت، …) توصیه می‌شود. در ادامه بهترین و قویترین قرص های شل کننده عضلات معرفی شده است:
کاریزوپرودول (Carisoprodol)
دارویی با اثر آرام‌بخش و شلکننده عضلات که برای درمان کوتاه‌مدت (2 تا 3 هفته) گرفتگی عضلات به‌ویژه در ناحیه کمر، گردن و شانه‌ها استفاده می‌شود. قابل ذکر است که این دارو به دلیل پتانسیل وابستگی و سوءمصرف، باید تحت نظر پزشک و طبق دوز توصیه شده مصرف شود.
کلرزوکسازون (Chlorzoxazone)
کلرزوکسازون یکی از بهترین قرص های شل کننده کمر و کتف است. این دارو بیشتر در مواردی که گرفتگی‌ها ناشی از آسیب یا فشار عضلانی باشد، به صورت ترکیبی با مسکن‌ها تجویزمی‌شود.
سیکلوبنزاپرین (Cyclobenzaprine)
یکی از قرص‌های شلکننده عضلانی رایج است که بیشتر برای اسپاسم‌های عضله در نواحی گردن، کمر و شانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به شباهت ساختاری سیکلوبنزاپرین به داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای و احتمال خواب‌آور بودن، برای یک دوره کوتاه‌مدت (تا 2 هفته) تجویز می‌شود. همچنین مصرف این قرص به افرادی که با بیماری‌های قلبی مواجه هستند، توصیه نمی‌شود.
متاکسالون (Metaxalone)
متاکسالون برای تسکین دردهای عضلانی خفیف تا متوسط ناشی از آسیب‌دیدگی‌ها تجویز می‌شود. این دارو در مقایسه با سایر قرص های شل کننده عضلانی، اثرات خواب‌آلودگی کمتری دارد. مصرف این دارو برای افرادی که مشکلات کبدی دارند باید با احتیاط صورت بگیرد.
باکلوفن (Baclofen)
این دارو با تأثیر مستقیم روی سیستم عصبی مرکزی به کنترل اسپاسم‌های عضلات کمر، گردن و دیگر اندام‌ها کمک می‌کند. قرص باکلوفن معمولا برای اسپاسم‌هایی با منشأ عصبی، مثل ام‌اس یا آسیب نخاعی تجویز می‌شود.
تیزانیدین (Tizanidine)
یک شلکننده عضله قوی است که بیشتر در اسپاسم‌های ناشی از اختلالات عصبی کاربرد دارد. مصرف این دارو برای افرادی که با گرفتگی عضله در نواحی کمر، گردن و شانه مواجه هستند، می‌تواند مؤثر باشد.
- مزایای قرص شل کننده عضلات:
- راحتی مصرف
- قابل استفاده در کنار سایر روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی
- تنوع در دوز و نوع دارو
- معایب:
- اثرگذاری آهسته‌تر نسبت به داروهای تزریقی
- عوارض جانبی مثل مشکلات گوارشی، سرگیجه و خواب‌آلودگی در برخی افراد
- امکان تداخل با داروهای دیگر
- خطر وابستگی در مصرف طولانی‌مدت یا خارج از دوز تجویزی
محصولات موضعی (کرم‌ها و ژل‌ها)
پمادها و ژل‌های موضعی شل کننده عضلات از پرکاربردترین روش‌های درمانی برای تسکین دردهای عضلانی و کاهش گرفتگی‌های موضعی هستند. این فرآورده‌ها معمولاً با هدف بهبود گردش خون، کاهش التهاب، و ایجاد حس گرما یا سرمای موضعی، به طور مستقیم بر روی پوست اعمال می‌شوند و اثر آنها تنها محدود به ناحیه دردناک است. بهترین پمادهای شل کننده عضلات عبارتند از:
ژل دیکلوفناک
دیکلوفناک بهترین پماد شل کننده عضلات کمر است. این ژل با جذب از طریق پوست، مستقیماً روی ناحیه درد اثر می‌گذارد و التهاب و درد را کاهش می‌دهد، بدون اینکه سیستم گوارشی را درگیر کند. به همین دلیل، گزینه‌ای مناسب برای کسانی است که نمی‌توانند داروهای خوراکی ضد التهاب مصرف کنند. از جمله موارد کاربرد پماد دیکلوفناک می‌توان به تسکین دردهای عضلانی، آرتروز، کشیدگی یا رگ‌به‌رگ شدن عضلات اشاره کرد. (همچنین بخوانید درباره مزایای قرص دیکلوفناک برای کمردرد)
ژل کپسایسین
ژل کپسایسین از عصاره فلفل قرمز تهیه شده و برای تسکین دردهای مزمن کاربرد زیادی دارد. این ژل با مهار سیگنال‌های انتقال‌دهنده درد، به مرور باعث کاهش احساس درد در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود. همچنین گرمایی که این ژل ایجاد می‌کند، باعث آرامش موضعی عضله خواهد شد. این پماد موضعی اغلب برای مواردی مثل دردهای مزمن عضلانی، نوروپاتی دیابتی و آرتریت تجویز می‌شود.
پماد منتول و کافور
پمادهای حاوی منتول و کافور از جمله داروهای موضعی پرکاربرد در تسکین دردهای عضلانی و مفصلی به‌شمار می‌روند که غالباً ریشه گیاهی دارند و به دلیل اثرات فوری و ایمن، در درمان‌های خانگی و حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ترکیبات با اثرات متقابل (ایجاد گرما و سرما) بر گیرنده‌های حسی پوست عمل می‌کنند و به‌طور موقت انتقال پیام‌های درد را در اعصاب محیطی مهار می‌سازند. از جمله موارد کاربرد این پمادها می‌توان به تسکین دردهای عضلانی سطحی، کوفتگی ناشی از فعالیت شدید فیزیکی، گرفتگی عضلات گردن، کمر یا شانه، و حتی پیشگیری از درد عضلات در ورزشکاران اشاره کرد.
پماد سالیسیلات
پمادهای حاوی متیل سالیسیلات از اجزای متداول در فرمولاسیون داروهای ضد درد موضعی محسوب می‌شوند. سالیسیلات‌ها از نظر اثرات دارویی مشابه با آسپرین عمل می‌کنند و با مهار آنزیم COX (مسئول تولید ترکیبات شیمیایی است که باعث التهاب و احساس درد می‌شوند) تولید واسطه‌های التهابی را در ناحیه درد کاهش می‌دهند.
علاوه بر خاصیت ضد التهابی، این پمادها جذب پوستی خوبی دارند و در دردهای عضلانی ناشی از فعالیت فیزیکی، آرتروزهای سطحی، یا صدمات خفیف ورزشی به‌کار می‌روند.
ژل ایبوپروفن
ایبوپروفن موضعی یک فرم جایگزین از داروی ضد التهاب غیراستروئیدی پرمصرف است که از طریق پوست جذب شده و مستقیماً روی ناحیه درد اثر می‌گذارد. این ژل با مهار آنزیم COX-1 و COX-2 موجب کاهش التهاب و درد می‌شود و برخلاف فرم خوراکی، عوارض گوارشی یا کلیوی آن بسیار کمتر است.
میزان جذب سیستمیک آن حدود 5 تا 15 درصد دوز خوراکی تخمین زده می‌شود، بنابراین در موارد مزمن یا بیمارانی که نمی‌توانند داروهای خوراکی مصرف کنند، گزینه‌ای مطمئن و مؤثر به شمار می‌رود.
- مزایای داروهای موضعی شل کننده عضلات:
- اثر مستقیم و موضعی
- عوارض جانبی کمتر در مقایسه با قرص های شلکننده عضلات و یا آمپول‌ها
- عدم نیاز به تجویز پزشک
- مناسب برای افراد با مشکلات گوارشی
- معایب:
- محدودیت در درمان دردهای عمیق یا گسترده
- اثربخشی موقتی یا سطحی در برخی موارد
- نیاز به استفاده مکرر برای اثرگذاری پایدار
عوارض و نکات مهم مصرف شل‌کننده‌های عضلات
اگر چه شل‌کننده‌های عضلانی تأثیر بسیاری در کاهش درد و گرفتگی‌های عضلانی دارند. اما مصرف آنها ممکن است برای برخی افراد با عوارض جانبی همراه باشد. همچنین مصرف این داروها ممکن است در صورت همزمانی با دیگر داروها تداخل داشته باشد. از این رو در این قسمت به بررسی شایع‌ترین عوارض جانبی شل کننده عضلات، همچنین موارد احتیاطی برای مصرف این داروها پرداخته‌ایم تا شما بتوانید با آگاهی کامل تصمیم‌گیری کنید.
عوارض داروهای شل کننده عضلات
- پمادها: سوزش، قرمزی، یا حساسیت پوستی ممکن است بروز کند. در موارد نادر، ممکن است باعث آلرژی‌های شدید شوند.
- قرص‌ها: خواب‌آلودگی، سرگیجه، خشکی دهان، اختلال در هماهنگی حرکتی، و در موارد نادر، فشار خون پایین یا مشکلات گوارشی.
- آمپول‌ها: درد یا تورم در محل تزریق، حساسیت، یا مشکلات مربوط به سیستم عصبی (مثل ضعف عضلانی یا اختلالات حرکتی) از عوارض آمپول شل کننده عضلات هستند.
تداخلات دارویی
- شل‌کننده‌های عضلات ممکن است با برخی داروها از جمله داروهای ضدافسردگی، ضد اضطراب، مسکن‌ها و داروهای ضد فشار خون تداخل داشته باشند. این داروها ممکن است روی میزان اثرگذاری شل‌کننده‌های عضلات تأثیر گذاشته و یا موجب افزایش عوارض جانبی آنها شوند.
- همچنین، مصرف همزمان با الکل می‌تواند منجر به تشدید عوارض خواب‌آلودگی و کاهش هوشیاری شود.
موارد احتیاط
- پمادها: مصرف این داروها برای افراد با پوست حساس یا آلرژیک، و در نواحی از پوست که دارای زخم و سوختگی است توصیه نمی‌شود.
- قرص‌ها: مصرف این داروها برای افرادی که مشکلات کبدی یا کلیوی، فشار خون پایین و بیماری‌های قلبی دارند باید با احتیاط و زیر نظر پزشک صورت بگیرد. همچنین خانم‌هایی که در دوران بارداری و شیردهی هستند بهتر است از مصرف قرص شل کننده عضلات خودداری کنند.
- آمپول‌ها: افرادی که دچار اختلالات عصبی یا عضلانی، و همینطور مشکلات کبدی یا کلیوی هستند باید از مصرف آمپول‌های شل کننده عضلات پرهیز کنند. علاوه بر این تزریق این داروها در نواحی آسیب‌دیده یا التهابی می‌تواند منجر به عوارض ناخواسته شود.
سخن آخر
شل‌کننده‌های عضلات به عنوان یکی از گزینه‌های مؤثر در مدیریت و درمان دردهای عضلانی- اسکلتی به‌ویژه در ناحیه کمر شناخته می‌شوند. این داروها با کاهش اسپاسم و تنش عضلانی، می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و افزایش توانایی حرکتی آنها کمک نمایند. بسته به شدت علائم، علت زمینه‌ای و شرایط جسمانی فرد، انواع مختلفی از شل‌کننده‌ها شامل آمپول، قرص و داروهای موضعی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
با این حال، لازم است تأکید شود که مصرف این داروها باید تحت نظارت پزشک و با در نظر گرفتن سوابق پزشکی، تداخلات دارویی و خطرات احتمالی انجام گیرد.
استفاده از درمان‌های مکمل مانند فیزیوتراپی، تمرینات کششی و اصلاح سبک زندگی می‌تواند در کنار دارو، اثربخشی درمان را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد. در همین راستا، استفاده از تجهیزات حمایتی مانند کمر بند پلاتینر می‌تواند به عنوان یک راهکار غیرتهاجمی و مؤثر برای کاهش درد و اسپاسم عضلات کمر در کنار دارو، مورد توجه قرار گیرد. این کمربند با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین (UIC)، موجب بهبود گردش خون، کاهش التهاب و ایجاد حس آرامش در عضلات آسیب‌دیده می‌شود.
اگر به دنبال یک گزینه کارامد و غیرتهاجمی برای تسکین درد خود هستید، کمر بند پلاتینر بهترین گزینه می‌تواند باشد. پیشنهاد می‌شود پیش از خرید، نظرات درباره پلاتینر را مطالعه کرده و از مزایای منحصر به‌فرد آن اطلاع پیدا کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر، صفحه اختصاصی خرید پلاتینر را مشاهده کنید.
سوالات متداول
1. قویترین قرص شل کننده عضلات گردن چیست؟
قرص متوکاربامول (Methocarbamol) یکی از قویترین داروهای شل کننده عضلات گردن است که با تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی، به کاهش اسپاسم‌های عضلانی و تسکین درد کمک می‌کند.
2. قویترین آمپول شل کننده عضلات کمر کدام است؟
آمپول متوکاربامول و اورفنادرین از قویترین داروهای شل کننده عضلات کمر هستند. متوکاربامول برای تسکین درد و اسپاسم عضلانی و اورفنادرین برای کاهش درد عضلانی و بهبود حرکت در بیماری‌هایی مانند پارکینسون کاربرد دارد.
3. عوارض آمپول‌های شلکننده عضلات چیست؟
درد یا تورم در محل تزریق، حساسیت، ضعف عضلانی یا اختلالات حرکتی از جمله عوارض آمپول های شل کننده عضلات هستند. از این رو مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک انجام شود تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری گردد.
4. آیا شل‌کننده‌های عضلات اعتیادآور هستند؟
شل‌کننده‌های عضلات در صورتی که طبق دستور پزشک و در مدت زمان کوتاه مصرف شوند، خطر اعتیاد ندارند. با این حال، مصرف طولانی‌مدت می‌تواند منجر به وابستگی شود.
5. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد کمر شما ادامه پیدا کند یا شدت یابد، یا اگر علائم جدیدی مانند بی‌حسی یا ضعف عضلانی مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کنید.