بهترین قرص برای خشکی زانو بیش از هر چیزی به علت خشکی زانو و شدت آن بستگی دارد. اگر آرتروز زانو علت خشکی زانو و مفاصل باشد، قرص‌های ضدالتهاب طبیعی و شیمیایی، و همچنین مکملهای تقویت‌کننده مفصل مفید هستند. اگر التهاب شدید مفصل (نقرس یا روماتیسم) علت خشکی مفاصل زانو باشد، فرد باید قرص‌های ضدالتهاب اختصاصی مصرف کند. به‌طورکلی مصرف قرص‌های ضدالتهاب نسبت به مکمل‌ها تاثیر بیشتری در بهبود خشکی زانو دارند.
اما اگر مشکل خشکی زانو ناشی از آسیب‌های مکانیکی زانو (مثلا کشیدگی مینیسک و رباط) یا بی‌تحرکی فرد باشد، ضدالتهاب‌ها و مکمل‌ها هیچکدام تاثیر چندانی ندارند و خشکی زانو بیشتر با تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی برطرف می‌شود.
در این مقاله به این چهار سوال اصلی پاسخ می‌دهیم:
۱. چرا دچار خشکی زانو می‌شویم؟
۲. مصرف قرص برای کدام نوع خشکی زانو مفید است؟
۳. بهترین قرص‌ها برای برطرف کردن خشکی زانو کدام هستند و عوارض احتمالی و نحوه مصرف آن چگونه است؟
۴. در کنار مصرف قرص، چه کارهای دیگری برای بهبود خشکی زانو می‌توان انجام داد؟
چرا دچار خشکی زانو می‌شویم؟
منظور از خشکی زانو این است که زانو موقع خم‌و‌راست شدن روان حرکت نمی‌کند و احساس خشکی، گیر کردن یا محدودیت حرکت دارید. خشکی زانو گاهی صبحها و گاهی هم بعد از نشستن طولانی اتفاق می‌افتد و می‌تواند علت‌های گوناگونی داشته باشد.
- آرتروز زانو (شایع‌ترین علت): در آرتروز زانو، غضروف مفصل تخریب می‌شود و حرکت زانو سخت و دردناک می‌شود، مخصوصاً صبحها یا بعد از نشستن طولانی.
- التهاب مفصل: التهاب در بیماری‌هایی مانند روماتیسم مفصلی یا نقرس می‌تواند باعث تجمع مایع و محدودیت حرکت شود.
- آسیب‌دیدگی‌های زانو: بعد از آسیب مانند پارگی یا کشیدگی رباط یا مینیسک زانو، مفصل و عضلات اطراف آن سفت می‌شوند و فرد، خشکی زانو را تجربه میکند.
- بی‌تحرکی و ضعف عضلات: اگر فرد به هر دلیلی از جمله اضافه وزن یا جراحی، برای مدت طولانی کم راه برود، عضلات و مفصل کم کم دچار خشکی می‌شوند.
مصرف قرص برای کدام نوع خشکی زانو مفید است؟
مصرف قرص، چه ضدالتهاب باشد و چه مکمل و ویتامین، فقط برای بعضی از انواع خشکی زانو می‌تواند موثر باشد. هر کدام از علل خشکی زانو تعیین می‌کنند که اولا آیا مصرف قرص می‌تواند برای بهبود این مشکل موثر باشد یا نه، و چه نوع قرص‌هایی برای هر علت خشکی زانو تجویز می‌شود.
جدول زیر این اطلاعات را به صورت خلاصه به شما می‌دهد.
| نوع خشکی زانو | آیا قرص مؤثر است؟ | دسته قرص |
|---|---|---|
| آرتروز زانو | ✔️ بله | قرص‌های ضدالتهاب مکملهای تقویت‌کننده مفصل مکملهای ضدالتهاب طبیعی |
| التهاب مفصل | ✔️ بله | قرص‌های ضدالتهاب اختصاصی |
| آسیب‌دیدگی زانو | ➖ فقط کمکی | قرص‌های ضدالتهاب مکملهای مفصلی و ضدالتهاب |
| بی‌تحرکی و ضعف عضلات | ❌ مؤثر نیست | درمان جایگزین: ورزش و فیزیوتراپی |
آرتروز زانو
خشکی زانو در آرتروز معمولا به دلیل وجود التهاب مفصل و سخت شدن سطح غضروف ایجاد می‌شود، و مصرف قرص‌ها معمولاً در مراحل خفیف تا متوسط آرتروز می‌تواند موثر باشد نه در آرتروز شدید یا پیشرفته.
مصرف قرص‌های ضدالتهاب و مکمل مناسب می‌تواند به کاهش التهاب، کاهش خشکی صبحگاهی، بهبود حرکت و کم شدن درد زانو کمک میکند. ضدالتهاب‌ها اثر سریع دارند، اما مکملهای غضروف‌ساز اثر تدریجی و طولانی‌مدت دارند و معمولاً باید ۶ تا ۱۲ هفته مصرف شوند تا نتیجه آن‌ها مشخص شود.
مطالعه بیشتر: بهترین درمان آرتروز زانو بر اساس گرید یا شدت علائم
-
قرص‌های ضدالتهاب (NSAIDs): دیکلوفناک، ایبوپروفن، ناپروکسن، سلکوکسیب، ملوکسیکام، اتوریکوکسیب
-
مکملهای تقویت‌کننده مفصلی (غضروف‌ساز): گلوکوزامین، کندرویتین، MSM، کلاژن نوع ۲ (UC-II)، هیالورونیک اسید خوراکی
-
مکملهای ضدالتهاب طبیعی: امگا ۳، کورکومین (زردچوبه)، زنجبیل، ویتامین D (در صورت کمبود)
التهاب مفصل (روماتیسم، نقرس و…)
اگر علت خشکی زانو التهاب شدید و فعال باشد، برطرف‌کردن خشکی فقط از طریق کنترل و کاهش التهاب صورت می‌گیرد. مصرف قرص‌های ضدالتهاب اختصاصی، درمان اصلی نقرس و روماتیسم هستند و معمولاً اثر نسبتاً سریع دارد. داروهای روماتیسمی اثر طولانی‌مدت دارند، اما ضدالتهاب‌ها برای کنترل درد و خشکی فوری استفاده می‌شوند.
-
قرص‌های ضدالتهاب اختصاصی: قرص سورنجان یا کلشی‌سین (برای نقرس)، متوترکسات، سولفاسالازین، هیدروکسی‌کلروکین، لفلونوماید
-
قرص‌های ضدالتهاب (عمومی): دیکلوفناک، ناپروکسن، ایبوپروفن، سلکوکسیب
آسیب‌دیدگی‌های زانو (مینیسک، رباط، ضربه)
در این حالت خشکی زانو بیشتر مکانیکی است، یعنی به دلیل آسیب بافتی، تورم یا محدودیت حرکت ایجاد می‌شود. قرص‌ها فقط به کاهش التهاب و درد اولیه کمک می‌کنند اما خشکی را به‌طور کامل برطرف نمی‌کنند. بهبود خشکی زانو در این افراد فقط از طریق ترکیب مصرف قرص و انجام تمرینات فیزیوترانی و تقویت عضلات صورت می‌گیرد.
مطالعه بیشتر: انواع آسیب‌های شایع زانو و درمان هر کدام
-
قرص‌های ضدالتهاب: دیکلوفناک، سلکوکسیب, ملکسیکام, ناپروکسن, ایبوپروفن، اتوریکوکسیب
-
مکملهای صدالتهاب، مکملهای تقویت‌کننده مفصل: امگا ۳، MSM، کلاژن نوع ۲
بی‌تحرکی و ضعف عضلات
درصورتی‌که خشکی زانو به علت کم‌تحرکی، اضافه وزن، کم شدن دامنه حرکتی، کوتاهی عضلات و سفت شدن بافت نرم زانو ایجاد شده باشد، هیچ قرصی نمی‌تواند آن را درمان کند چون علت آن التهاب نیست. تنها راهکار مؤثر انجام تمرینات ورزشی مناسب است.
تمرینات کششی، تقویتی و فیزیوتراپی کمک می‌کنند تا طول بافت‌های کوتاه‌شده افزایش پیدا کند، عضلات ضعیف تقویت شوند و خشکی مفصل به‌مرور کاهش پیدا کند.
بهترین قرص برای خشکی زانو و مفاصل
موثرترین قرص‌ها برای بهبود خشکی زانو و مفاصل معمولاً از بین داروهای ضدالتهاب انتخاب می‌شوند، چون اصلی‌ترین دلیل خشکی زانو در بیشتر افراد، التهاب داخل مفصل است؛ التهابی که باعث ورم و خشکی صبحگاهی می‌شود.
مطالعه بیشتر: ۷ درمان خانگی موثر برای آرتروز زانو
قرص‌های ضدالتهاب این التهاب را مستقیم و سریع هدف قرار می‌دهند و در مدت کوتاهی خشکی و درد را کم می‌کنند.
اما مکملهای ضدالتهاب طبیعی و تقویت‌کننده مفصل (مثل گلوکوزامین، کندرویتین، امگا۳ یا کلاژن) با اینکه عوارض ندارند و مفید هستند اما عمدتاً اثر تدریجی و غیرمستقیم دارند، یعنی بیشتر برای تقویت غضروف در طولانی‌مدت مفیدند و قدرت کافی برای باز کردن خشکی واقعی مفصل را ندارند.
جدول زیر لیستی از بهترین قرص برای خشکی زانو بر اساس علت خشکی را نشان می‌دهد.
| علت خشکی زانو | بهترین قرص‌ها | چرا بهترین هستند؟ |
|---|---|---|
| آرتروز زانو | سلکوکسیب، دیکلوفناک (ضدالتهاب) |
|
| التهاب مفصل | کلشی‌سین، ناپروکسن (ضدالتهاب) |
|
| آسیب‌دیدگی زانو |
ملکسیکام، ناپروکسن |
|
| بی‌تحرکی و ضعف عضلات | هیچ قرصی مؤثر نیست |
|
قرص‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
این دسته از قرص‌ها التهاب، درد و ورم مفصل زانو را کنترل می‌کنند یا کاهش می‌دهند. چون بخش مهمی از خشکی زانو در آرتروز و التهاب مفصل ناشی از همین التهاب است، مصرف این قرص‌ها زیرنظر پزشک می‌توانند خشکی صبحگاهی، سفتی بعد از نشستن طولانی و محدودیت حرکت را به‌طور قابل‌توجهی کم کنند.
اثر قرص‌های ضدالتهاب معمولاً سریع است (در حد چند ساعت تا چند روز)، اما نقش درمان دائمی و قطعی ندارد و پزشک معمولا آن را به‌صورت دوره‌ای و در کنار سایر روش‌های درمانی تجویز میکند.
موثرترین نمونه‌ها
قرص‌های ضدالتهاب طیف گسترده‌ای دارند، اما موثرترین نمونه‌های آن برای خشکی زانو به ترتیب زیر هستند.
-
دیکلوفناک
-
ایبوپروفن
-
ناپروکسن
-
ملکسیکام
-
سلکوکسیب
-
اتوریکوکسیب
نحوه و زمان مصرف
مصرف خودسرانه این قرص‌ها ممکن است نه تنها بی‌تاثیر باشند بلکه با عوارضی به‌ویژه در دستگاه گوارش همراه شوند. به همین دلیل دوز، نوع قرص و مدت زمان مصرف آن باید حتما توسط پزشک مشخص شود.
پزشک معمولاً مصرف این قرص‌ها را ۱ تا ۲ بار در روز و بعد از غذا تجویز میکند تا عوارض گوارشی آن هم کمتر باشد. در آرتروز زانو برای چند روز تا چند هفته به‌صورت دوره‌ای تجویز شود، اما برای التهاب‌های حاد مفصل (مثل نقرس یا روماتیسم فعال) ممکن است مصرف کوتاه‌مدت‌تر در کنار ضدالتهاب‌های اختصاصی کافی باشد.
عوارض احتمالی
کسانی که مشکلات دستگاه گوارشی دارند یا درحال مصرف داروهای فشار خون یا قلبی هستند، با احتیاط بیشتر و با مشورت با پزشک باید قرص‌های ضدالتهاب را مصرف کنند.
-
سوزش معده، ریفلاکس، درد معده
-
آسیب مخاط معده و زخم گوارشی
-
افزایش فشار خون
-
آسیب کلیوی در مصرف طولانی‌مدت یا دوز بالا
-
احتمال افزایش خطر مشکلات قلبی در برخی افراد
-
تداخل با داروهای ضدانعقاد
مکملهای تقویت‌کننده مفصل
منظور از مکملهای تقویت‌کننده مفصل، مکمل‌هایی هستند که مواد اولیه‌ای را که مفصل برای بهتر کار کردن نیاز دارد، در اختیار بدن قرار می‌دهند و به کاهش التهاب خفیف و تقویت غضروف کمک می‌کنند.
مصرف این دسته از قرص‌ها زمانی در بهبود خشکی زانو بسیار موثر است که خشکی زانو به‌دلیل آرتروز یا شروع تخریب غضروف باشد.
این مکمل‌ها با اثربخشی تدریجی و به صورت غیرمستقیم، با کاهش التهاب خفیف و بهبود کیفیت غضروف، باعث افزایش لغزندگی مفصل و کاهش خشکی صبحگاهی می‌شوند.
در التهاب‌های شدید مفصل زانو (روماتیسم و نقرس) یا آسیب‌های مکانیکی (مثل پارگی رباط و مینیسک)، مصرف این مکمل‌ها تاثیر چندانی ندارد.
مطالعه بیشتر: بهترین درمان‌های پارگی رباط صلیبی زانو
موثرترین نمونه‌ها
قرص‌های غضروف ساز یا تقویت‌کننده مفصل از تنوع بالایی برخوردار هستند چراکه هر کدام از آن‌ها دوز متفاوتی از مواد مفید برای تقویت مفصل و غضروف (مانند گلوکزامین یا کندرویتین) را در خود دارند. در ادامه لیستی از بهترین و شناخته‌شده‌ترین قرص‌های مکمل برای مفصل زانو را مشاهده می‌کنید.
مطالعه بیشتر: موثرترین قرص‌های تقویت زانو را بشناسید!
-
گلوکوزامین
-
کندرویتین
-
MSM
-
کلاژن نوع ۲ (UC-II)
-
هیالورونیک اسید خوراکی
نحوه و زمان مصرف
غضروف ساز و مکمل‌ها مفصلی معمولا بدون تجویز پزشک هم قابل تهیه و مصرف هستند؛ اما با توجه به تنوع آن‌ها و اهمیت نحوه و میزان مصرف، پیشنهاد می‌شود قبل از مصرف حتما با پزشک ارتوپد یا پزشک داروخانه مشورت کنید.
-
معمولاً روزانه ۱ بار یا ۲ بار بسته به نوع مکمل
-
بهتر است همراه غذا مصرف شوند
-
برای مشاهده اثر نیاز به ۶ تا ۱۲ هفته مصرف مداوم است
-
در آرتروز متوسط تا خفیف، مصرف طولانی‌مدت (۳ تا ۶ ماهه) معمول است
-
در دوران التهاب شدید، بهتر است همراه با NSAID مصرف شود نه جایگزین آن
-
انتخاب برند معتبر اهمیت زیادی دارد چون کیفیت مواد اولیه روی اثرگذاری تاثیر مستقیم دارد.
عوارض احتمالی
عوارض همراه با مصرف این گروه از قرص‌ها نادر و معمولا بسیار خفیف است مگر آنکه فرد معده حساسی داشته باشد. معمولا در بعضی از افراد ممکن است برخی از این عوارض به صورت خفیف بروز پیدا کند. اما تداخل احتمال این قرص‌ها مهم هستند و بهتر است پیش از مصرف به آن توجه کنید.
-
نفخ، درد شکم یا ناراحتی گوارشی
-
تهوع خفیف
-
در موارد نادر واکنش آلرژیک (به‌ویژه گلوکوزامین دریایی در افراد حساس به صدف)
-
تداخل خفیف با رقیق‌کننده‌های خون مثل وارفارین (امگا ۳ و کندرویتین)
-
افزایش مختصر قند خون در برخی افراد
مکملهای ضدالتهاب طبیعی
مکملهای ضدالتهاب طبیعی در مقایسه با ضدالتهاب‌های شیمیایی سرعت و میزان اثربخشی کمتری دارند اما مصرف طولانی آن‌ها، ایمن‌تر و بدون عوارض است.
این قرص‌ها برای آرتروز خفیف تا متوسط، و در التهاب‌های ملایم (مثلا ناشی از آسیب به مینیسک یا رباط) موثر هستند و به کاهش التهاب مفصل، بهبود جریان خون موضعی و در نهایت کاهش خشکی بافت نرم اطراف زانو کمک می‌کنند.
البته اثر آن‌ها تدریجی است و معمولاً ۲ تا ۶ هفته طول می‌کشد تا نتیجه آن مشاهده شود.
چنانکه قبلا گفته شد، مکملهای ضدالتهاب طبیعی نقشی در کاهش خشکی زانو ناشی از التهاب شدید، روماتیسم فعال، یا آسیب‌های شدید مکانیکی (مانند پارگی منیسک یا رباط) ندارند.
مطالعه بیشتر: برای زانو درد چه بخوریم؟
-
امگا ۳
-
کورکومین (زردچوبه)
-
زنجبیل
-
کندر (بوسولیا)
-
ویتامین د (در صورت کمبود)
-
ویتامین E (اثر ضدالتهاب ملایم)
نحوه و زمان مصرف
بهترین زمان مصرف این قرص‌ها هم (به‌ویژه امگا ۳ و کورکومین) مانند اغلب مکمل‌ها بعد از وعده اصلی غذا یعنی ناهار است تا فرایند جذب و هضم بهتری داشته باشد. سایر نکات مربوط به شیوه و زمان مصرف هم به این ترتیب است.
-
معمولاً روزی ۱ بار تا ۲ بار بسته به نوع مکمل
-
بهتر است همراه غذا مصرف شوند
-
برای مشاهده اثر، مصرف مداوم ۴ تا ۸ هفته لازم است
-
در آرتروز معمولاً مصرف طولانی‌مدت مشکلی ندارد (با نظر پزشک)
-
در التهاب‌های شدید، باید کنار NSAID یا داروهای روماتیسمی مصرف شوند، نه جایگزین آن‌ها
عوارض احتمالی
این مکمل‌ها هم عوارض معمولاً خفیف و قابل‌تحملی دارند که شامل موارد زیر می‌شوند. البته به تداخلهای دارویی احتمالی باید توجه ویژه داشت.
-
نفخ یا ناراحتی گوارشی
-
تهوع خفیف (برخی مکمل‌ها)
-
رقیق‌تر شدن خون در مصرف امگا ۳ در دوزهای بالا
-
تداخل با داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین
-
حساسیت پوستی یا معده در مصرف کورکومین با دوز بالا
-
اسهال یا دل‌درد در مصرف بیش‌ازحد زنجبیل
سایر درمان‌های خشکی زانو همراه با مصرف قرص
مصرف قرص فقط بخشی از درمان خشکی زانو محسوب می‌شود و در کنار این کار، یکی از اقدامات موثر دیگر انجام تمرینات کششی و تقویتی عضلات زانو است. علاوه بر آن، استفاده از ابزارهای طبی نوین هم می‌تواند در بهبود درد زانو و کاهش خشکی مفید باشند.
تمرینات کششی و تقویتی عضلات اطراف زانو
خشکی زانو در بسیاری از مواقع به دلیل سفت شدن و گرفتگی عضلات اطراف مفصل (مثل همسترینگ، چهارسر ران و عضلات ساق) ایجاد می‌شود.
انجام تمرینات کششی البته با تائید پزشک و بعد از مشورت با فیزیوتراپیست باعث می‌شود طول این عضلات به مرور دوباره افزایش پیدا کند و حرکت زانو روان‌تر شود. از طرف دیگر، تمرینات تقویتی مثل بالا آوردن پا در حالت طاق‌باز، اسکات نیمه یا تقویت عضله داخلی ران، به مفصل ثبات بیشتری می‌دهند و مانع بازگشت خشکی می‌شوند.
این تمرین‌ها اگر هر روز ۱۰ تا ۱۵ دقیقه انجام شوند، معمولاً طی چند هفته شدت خشکی را به‌طور محسوس کم می‌کنند و اثر قرص‌ها را هم بیشتر می‌کنند.
مطالعه بیشتر: ۱۰ روش عالی برای کاهش درد آرتروز زانو
استفاده از زانوبند زاپیامکس
زانوبند زاپیامکس یک زانوبند طبی و حرارتی است که با ایجاد گرمای ملایم، افزایش گردش خون و کاهش فشار روی مفصل، به کاهش خشکی زانو و مفاصل کمک میکند. این زانوبند باعث می‌شود عضلات اطراف زانو آرام‌تر شوند، سفتی مفصل کمتر شود و حرکت زانو روان‌تر باشد.
زاپیامکس همچنین به توزیع یکنواخت نیرو هنگام راه رفتن کمک میکند، در نتیجه هم درد کمتر می‌شود و هم خشکی مفصل دیرتر برمی‌گردد. استفاده از این زانوبند در کنار مصرف قرص‌ها و انجام تمرینات روزانه، معمولاً سرعت بهبود خشکی زانو را چند برابر میکند.
گرم‌درمانی (Heat Therapy)
اگر به هر دلیلی امکان استفاده از زانوبند زاپیامکس را نداشتید، می‌توانید از کمپرس گرم، حوله گرم یا حتی دوش آب گرم قبل از راه رفتن استفاده کنید. این روش‌ها تاثیر و ماندگاری به مراتب کمتری نسبت به بستن زانوبند زاپیامکس دارند اما به‌طور موقت می‌توانند باعث افزایش جریان خون، تسکین درد و نرم‌تر شدن زانو شوند.
سوالات متداول
آیا می‌توان برای همیشه خشکی زانو را با قرص درمان کرد؟
خیر. قرص‌ها فقط التهاب و خشکی را موقتاً کنترل می‌کنند. علت اصلی خشکی—مثل آرتروز، ضعف عضلات، آسیب یا کم‌تحرکی—باید با تمرین، فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی درمان شود، وگرنه خشکی دوباره برمی‌گردد.
اگر با مصرف قرص خشکی زانو بهتر شد، آیا لازم است مصرف مکمل‌ها را ادامه بدهم؟
اگر خشکی ناشی از آرتروز باشد، مصرف مکمل‌ها می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کندتر کند و کیفیت غضروف را بهبود دهد. بنابراین قطع کامل آن‌ها ممکن است باعث برگشت تدریجی خشکی شود. اگر علت خشکی ناشی از بی‌تحرکی یا آسیب مکانیکی باشد، مکمل‌ها تفاوت زیادی ایجاد نمی‌کنند.
آیا مصرف هم‌زمان دو نوع قرص ضدالتهاب برای نتیجه بهتر توصیه می‌شود؟
خیر. ترکیب چند NSAID با هم (مثل دیکلوفناک + ایبوپروفن) فقط خطر زخم معده و آسیب کلیه را بالا می‌برد و اثربخشی بیشتری ندارد. معمولاً یک NSAID مناسب کافی است و در صورت نیاز، مکمل‌ها یا روش‌های کمکی اضافه می‌شوند.
خشکی زانو صبحها بیشتر است؛ آیا نوع خاصی از قرص برای خشکی صبحگاهی بهتر عمل میکند؟
بله. سلکوکسیب، ناپروکسن و ملکسیکام معمولاً اثر طولانی‌تری دارند و برای خشکی صبحگاهی مؤثرتر از قرص‌های کوتاه‌اثر مثل ایبوپروفن هستند. مکمل‌ها در خشکی صبحگاهی اثر تدریجی دارند و نتیجه سریع نمی‌دهند.
اگر زانو صدا می‌دهد اما خشک نیست، باز هم مصرف قرص لازم است؟
صدا دادن زانو به‌تنهایی بیماری نیست و معمولاً به دلیل خشکی مفصل نیست. تا زمانی که خشکی، ورم یا درد وجود نداشته باشد، نیازی به مصرف قرص نیست. در این حالت تمرینات تقویتی و استفاده از کفش مناسب کافی است.